Dầu oliu extra virgin khác gì dầu oliu pomace – 4 loại dầu oliu phổ biến nhất và cách dùng đúng để tốt cho sức khỏe

Nhiều người thường nghĩ rằng loại dầu ô liu ngon nhất phải có hương vị “nhẹ nhàng” và dễ uống. Nhưng sự thật lại hoàn toàn ngược lại. Dầu olive Extra Virgin Olive Oil (EVOO) chất lượng không được đánh giá bởi độ nhạt, mà bởi tầng hương tự nhiên phong phú – từ thảo mộc tươi, hạnh nhân, cà chua cho đến cỏ xanh mới cắt. Đi kèm với đó là vị đắng nhẹ và cảm giác cay nồng nơi cổ họng, dấu hiệu cho thấy dầu được ép hoàn toàn nguyên chất, không qua dung môi hóa học, đồng thời có độ acid thấp, chuẩn mực pháp lý quan trọng nhất để phân loại dầu olive.

Với lịch sử lâu đời và vai trò trung tâm trong ẩm thực Địa Trung Hải, dầu olive không chỉ là một loại gia vị mà còn là “thần dược” cho sức khỏe. Tuy nhiên, giữa vô vàn lựa chọn từ extra virgin cao cấp đến pomace giá rẻ, không phải ai cũng biết cách phân biệt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá chi tiết các loại dầu olive phổ biến và cách nhận biết một chai EVOO thật sự chất lượng để lựa chọn đúng đắn cho gia đình mình.

Contents hide

1. Nguồn gốc

2. Phân biệt các loại dầu oliu – từ Extra Virgin đến Pomace

2.1. Dầu ô liu siêu nguyên chất Extra Virgin

2.2. Dầu ô liu nguyên chất - Dầu Virgin Olive Oil

2.3. Dầu ô liu tinh luyện - Refined Olive Oil

2.4. Dầu oliu Pomace

2.5. Ưu và nhược điểm của các loại dầu oliu khác nhau

3. Cách sử dụng dầu oliu extra virgin (EVOO) để phát huy hết giá trị dinh dưỡng

3.1. Dầu ôliu extra virgin có chiên được không?

3.2. EVOO trong ẩm thực: không chỉ để nấu, mà còn để “chạm” vào hương vị

3.3. Uống dầu ôliu lúc đói có tốt không?

3.4. Dùng dầu ôliu mỗi ngày có tốt không?

3.5. Lợi ích sức khỏe đã được chứng minh

3.6. Dầu ôliu bên ngoài căn bếp - mỹ phẩm và nhiều ứng dụng khác

4. Kết luận: Dùng EVOO thế nào để tận dụng tối đa?

Nguồn gốc

Đầu tiên hãy bắt đầu với câu hỏi “dầu oliu có nguồn gốc từ đâu?”

Bắt nguồn từ lưu vực Địa Trung Hải, dầu ô liu đã trở thành một thành phần thiết yếu trong ẩm thực và văn hóa khu vực. Những nền văn minh cổ đại như Hy Lạp hay La Mã đã sản xuất và sử dụng dầu ô liu trong mọi lĩnh vực, từ ẩm thực cho đến y học, thẩm mỹ hay thậm chí các nghi thức tôn giáo.

Từ những vườn ô liu được chăm bón cẩn thận đến những bàn tay lành nghề thu hoạch và ép chúng, hành trình của dầu ô liu là minh chứng cho niềm đam mê bền bỉ đối với loại vàng lỏng này.

Ngày nay, dầu ô liu được biết đến trên toàn thế giới như là một nguyên liệu chính trong ẩm thực hiện đại bởi sự tinh tế trong hương vị cũng như những lợi ích sức khỏe của loại dầu này.

Phân biệt các loại dầu oliu – từ Extra Virgin đến Pomace

Không phải tất cả các loại dầu ôliu đều giống nhau. Trên thực tế, dựa vào cách chế biến và chất lượng quả ôliu, dầu ôliu được phân chia thành nhiều cấp độ khác nhau. Mỗi loại lại có hương vị, giá trị dinh dưỡng và ứng dụng riêng trong ẩm thực. Từ dầu ôliu siêu nguyên chất (Extra Virgin) được xem như “chuẩn vàng” cho sức khỏe, cho đến dầu ôliu pomace thường dùng trong chiên rán công nghiệp, sự khác biệt này đôi khi khiến người tiêu dùng bối rối khi lựa chọn. Hãy cùng tìm hiểu lần lượt các loại dầu phổ biến để biết đâu là lựa chọn phù hợp với nhu cầu của bạn.

Dầu ô liu siêu nguyên chất Extra Virgin

Dầu Siêu Nguyên Chất, hay còn gọi là dầu Oliu Extra Virgin Olive Oil (EVOO), là loại dầu ô liu có chất lượng cao nhất. Loại dầu này được làm từ lần ép lạnh đầu tiên của quả ô liu. Loại dầu này được coi là dạng tinh khiết nhất của dầu ô liu và có hương vị trái cây mạnh mẽ.

Dầu Oliu Extra Virgin Olive Oil có nhiều chất béo không bão hòa đơn và chất chống oxy hóa, nên nó là một chất bổ sung lành mạnh cho bất kỳ chế độ ăn kiêng nào. Tuy nhiên, cũng vì thế mà đây là loại dầu ô liu với mức giá cao giá nhất. Với độ axit là dưới 0,8% và mức chịu nhiệt thấp, loaị dầu này chỉ nên được đùng dể rưới lên các món khác và không nên dùng để nấu.

Dầu ô liu nguyên chất - Dầu Virgin Olive Oil

Dầu ô liu nguyên chất được làm từ lần ép thứ hai của quả ô liu và được đánh giá là có chất lượng thấp hơn dầu Extra Virgin Olive Oil. Nó vẫn giữ lại một số hương vị trái cây của quả ô liu, nhưng không quá nồng nàn mà để lấn át đi hương vị của những nguyên liệu khác.

Với độ axit dưới 2%, dầu olive nguyên chất là một lựa chọn tốt để nấu ăn và làm bánh, nhưng nó không có được những tác dụng tốt cho sức khỏe bằng dầu olive siêu nguyên chất do nồng độ chất chống oxy hóa và chất béo không bão hòa đơn thấp hơn.

Dầu ô liu tinh luyện - Refined Olive Oil

Khi độ axit của dầu được ép lần đầu quá cao, dầu sẽ cần phải qua quá trình tinh chế. Dầu sẽ được lọc thông qua việc sử dụng nhiệt và hóa chất. Một khi dầu ô liu đã được tinh chế, nó không còn được gọi là dầu ô liu nguyên chất nữa. Thay vào đó, nó được gọi là dầu ô liu tinh luyện.

Một loại dầu ô liu tinh luyện có thể có chất lượng tốt và nhiều công dụng, nhưng không bao giờ có thể sánh được với chất lượng của dầu ô liu nguyên chất. Điều này là do trong quá trình tinh chế có tác dụng phụ loại bỏ một số chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe có trong Dầu ô liu nguyên chất.

Dầu oliu Pomace

Ưu và nhược điểm của các loại dầu oliu khác nhau

Mỗi loại dầu oliu đều có ưu và nhược điểm riêng. Khi đưa ra quyết định mua loại dầu oliu nào, điều quan trọng là phải xem xét ngân sách của bạn và cách bạn dự định sử dụng dầu oliu.

Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn tốt cho sức khỏe, thì dầu oliu siêu nguyên chất (Extra Virgin Olive Oil) là lựa chọn tốt nhất.

Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn hợp lý để nấu ăn và nướng bánh, thì dầu oliu nguyên chất (Virgin Olive Oil) sẽ hợp lý.

Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn phải giá để chiên ngập dầu, thì dầu oliu pomace là một lựa chọn tốt.

Bất kể bạn chọn loại dầu oliu nào, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng nó có chất lượng cao, nguồn gốc rõ ràng và có hàm lượng acid trên nhãn bình.

Cách sử dụng dầu oliu extra virgin (EVOO) để phát huy hết giá trị dinh dưỡng

Dầu oliu extra virgin không chỉ được yêu thích bởi hương vị tinh tế mà còn nhờ những lợi ích sức khỏe đã được khoa học chứng minh. Tuy nhiên, cách sử dụng như thế nào để vừa giữ được hương vị, vừa phát huy hết giá trị dinh dưỡng lại là câu chuyện khiến nhiều người băn khoăn. Có người thắc mắc liệu dầu extra virgin có chiên được không, có người lại muốn biết uống dầu lúc đói có tốt không. Để bạn có cái nhìn rõ ràng và khoa học hơn, chúng ta sẽ cùng đi sâu vào từng khía cạnh dưới đây.

Dầu ôliu extra virgin có chiên được không?

Nhiều người vẫn nghĩ dầu ôliu extra virgin (EVOO) chỉ để rưới salad hoặc ăn sống. Thực tế, theo các cơ quan nghiên cứu nông nghiệp và sức khỏe ở Ý (CREA, ISS), loại dầu này hoàn toàn có thể dùng để chiên. Điều quan trọng không nằm ở tên gọi, mà là nhiệt độ và cách sử dụng.

EVOO chất lượng cao có điểm khói thường nằm trong khoảng 190–210°C. Đây là mức đủ an toàn cho hầu hết các món chiên gia đình như rau củ chiên, cá áp chảo hay thịt gà chiên ngập dầu ở nhiệt 160–180°C. Khi kiểm soát nhiệt tốt, dầu không bị cháy, không sinh khói độc, và thậm chí còn ổn định hơn nhiều loại dầu giàu chất béo đa bất bão hòa vốn dễ bị oxy hóa.

Ngoài ra, EVOO giàu acid oleic (một loại chất béo đơn không bão hòa) cùng với polyphenol thiên nhiên. Hai yếu tố này chính là “lá chắn” giúp dầu bền vững hơn trong nhiệt, chậm hỏng và ít tạo hợp chất có hại. Tuy vậy, bạn cũng nên nhớ rằng polyphenol sẽ dần giảm đi nếu đun ở nhiệt cao quá lâu. Vì thế, để vừa ngon vừa bổ, nên ưu tiên chiên nhanh hoặc xào, tránh đun dầu nhiều giờ liên tục.

EVOO trong ẩm thực: không chỉ để nấu, mà còn để “chạm” vào hương vị

Trong văn hóa ẩm thực Địa Trung Hải, EVOO không chỉ là dầu ăn, mà còn là gia vị tạo nên linh hồn cho món ăn. Người Ý thường rưới một lớp dầu xanh óng ánh lên đĩa mì nóng hổi, hay nhỏ vài giọt lên lát bánh mì giòn tan. Đó gọi là “finishing oil” – một cách sử dụng giúp giữ trọn vẹn hương vị và tinh chất chống oxy hóa.

Khi làm salad hoặc nước sốt, EVOO là lựa chọn số một. Chỉ cần hòa với chút chanh hoặc giấm balsamic, bạn đã có một loại dressing vừa thanh vừa béo ngậy. Với các món hầm, dầu ôliu có thể được cho vào từ đầu để tạo độ bóng và vị đậm đà, nhưng bí quyết của nhiều đầu bếp Ý là thêm thêm một thìa dầu tươi ngay khi món ăn được dọn ra. Như vậy, bạn vừa có hương thơm tươi mát, vừa bổ sung polyphenol không bị nhiệt phá hủy.

Thậm chí trong các món ngọt, EVOO cũng mang lại sự bất ngờ. Nhiều công thức bánh ngọt truyền thống thay bơ bằng dầu ôliu để tạo độ mềm ẩm, nhẹ nhàng và tốt cho tim mạch hơn. Một lát “olive oil cake” có hương chanh thoảng và chút đắng nhẹ của EVOO có thể khiến bạn ngạc nhiên vì sự tinh tế của nó.

Dầu oliu extra virgin Guglielmi kết hợp với giấm nho Bellei Balsamic

Uống dầu ôliu lúc đói có tốt không?

Đây là một câu hỏi thường gặp. Ở Ý, không ít người có thói quen uống một thìa EVOO vào buổi sáng trước bữa ăn. Họ tin rằng cách này tốt cho tiêu hóa, giúp thanh lọc và làm đẹp da. Nhưng nếu nhìn dưới góc độ khoa học, thì không có bất kỳ cơ quan chính thức nào như EFSA hay ISS khuyến cáo phải uống dầu lúc đói mới có lợi.

Thực tế, lợi ích sức khỏe của EVOO đến từ việc tiêu thụ đều đặn hằng ngày trong bữa ăn. Cơ thể vẫn hấp thu acid béo và polyphenol tốt kể cả khi bạn dùng dầu cùng salad, bánh mì hoặc trong món nấu. Nếu bạn thích uống một thìa dầu buổi sáng, điều đó không hại, nhưng nó cũng không hơn gì so với việc thêm dầu vào bữa ăn bình thường. Hãy nhớ rằng một thìa dầu đã có tới hơn 100 kcal, vì vậy cần tính toán cân bằng nếu bạn đang theo chế độ ăn kiêng hoặc kiểm soát cân nặng.

Dùng dầu ôliu mỗi ngày có tốt không?

Câu trả lời là có. Các tổ chức y tế Ý và châu Âu đều khuyến khích dùng EVOO hằng ngày như một phần của chế độ ăn Địa Trung Hải. Nghiên cứu chỉ ra rằng những người dùng dầu ôliu thay thế chất béo bão hòa (như bơ, mỡ động vật) có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn, mạch máu khỏe hơn và tỷ lệ tử vong do tim cũng giảm rõ rệt.

Một số hướng dẫn cho rằng khoảng 15–40 ml mỗi ngày (tương đương 1–3 thìa canh) là lượng hợp lý. EFSA còn có một con số cụ thể: chỉ cần 20 g dầu ôliu có hàm lượng polyphenol đạt chuẩn là đủ để bảo vệ lipid trong máu khỏi bị oxy hóa – một yếu tố quan trọng trong phòng ngừa xơ vữa động mạch.

Lợi ích sức khỏe đã được chứng minh

EVOO không phải chỉ là một loại dầu ăn “ngon miệng”. Đây là một “siêu thực phẩm” được khoa học công nhận với nhiều lợi ích.

Trước hết, phải kể đến tác dụng bảo vệ tim mạch. Nhờ giàu polyphenol như hydroxytyrosol, dầu ôliu có khả năng bảo vệ cholesterol “tốt” HDL và giảm tác động xấu của LDL bị oxy hóa. Đây chính là tuyên bố sức khỏe đã được Liên minh Châu Âu cho phép in trên nhãn sản phẩm nếu đạt đủ hàm lượng hoạt chất.

Thứ hai, EVOO giúp cân bằng mỡ máu. Nhiều nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng các quốc gia vùng Địa Trung Hải, nơi dầu ôliu là chất béo chính trong bếp, có tỷ lệ bệnh tim mạch thấp hơn hẳn. Không chỉ tim mạch, dầu ôliu còn được chứng minh góp phần cải thiện kiểm soát đường huyết, hỗ trợ người tiền tiểu đường, đồng thời giảm tình trạng viêm mạn tính nhờ tác động chống oxy hóa.

Ngoài ra, các nghiên cứu đang tiếp tục khám phá tác dụng tiềm năng trong phòng ngừa ung thư và bảo vệ hệ thần kinh. Tuy chưa có đủ bằng chứng để khẳng định chắc chắn, nhưng kết quả ban đầu rất hứa hẹn.

Dầu ôliu bên ngoài căn bếp - mỹ phẩm và nhiều ứng dụng khác

EVOO không chỉ hiện diện trong nhà bếp. Từ thời cổ đại, người Địa Trung Hải đã dùng dầu ôliu để dưỡng da, làm mềm tóc và bảo vệ khỏi khô nứt. Ngày nay, dầu ôliu và các thành phần chiết xuất như squalene vẫn được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm cao cấp. Chúng giúp dưỡng ẩm, tái tạo và bảo vệ da nhờ cấu trúc tương thích với lipid tự nhiên của da người.

Ngoài mỹ phẩm, EVOO còn là nguyên liệu trong công nghiệp thực phẩm chức năng và dược phẩm. Các polyphenol chiết xuất từ dầu ôliu được dùng trong viên uống bổ sung và nghiên cứu dược lý. Tất cả những điều này cho thấy EVOO không chỉ là dầu ăn, mà là một nguồn nguyên liệu sinh học đa năng.

Kết luận: Dùng EVOO thế nào để tận dụng tối đa?

Như vậy, câu trả lời cho những thắc mắc phổ biến: dầu ôliu extra virgin có chiên được không? Có! Nhưng ở nhiệt vừa và ngắn. Uống lúc đói có tốt không? Không cần thiết, chỉ cần dùng đều đặn mỗi ngày là đủ. Và lợi ích sức khỏe thì đã được khoa học châu Âu công nhận, đặc biệt trong bảo vệ tim mạch.

Nếu bạn yêu thích nấu ăn, EVOO là một người bạn đồng hành tuyệt vời. Hãy dùng nó để rưới salad, hoàn thiện món ăn, xào nhanh hoặc chiên ở nhiệt độ vừa phải. Uống trực tiếp lúc đói là lựa chọn cá nhân, nhưng không phải là điều kiện bắt buộc để có lợi ích. Quan trọng nhất là duy trì thói quen dùng dầu ôliu hằng ngày thay thế các loại chất béo bão hòa.

Khi chọn mua, hãy ưu tiên dầu có thông tin rõ ràng về xuất xứ, ngày thu hoạch và nếu có chứng nhận DOP/IGP thì càng đáng tin cậy. Và đừng quên bảo quản dầu ở nơi mát, tối, đậy kín nắp để giữ được hương vị và polyphenol quý giá.