Sốt Pesto là gì? Cách làm sốt pesto và 6 biến tấu nổi tiếng từ nước Ý

Cách làm sốt pesto tưởng chừng đơn giản, nhưng để có một hũ pesto màu lục ngọc đẹp mắt, sánh mịn và giữ được hương thơm thảo mộc tươi đặc trưng của nước Ý thì không phải ai cũng làm đúng. Từ nguyên liệu truyền thống như húng quế Genovese, hạt thông, tỏi, Pecorino/Parmigiano Reggiano cho đến dầu ô-liu nguyên chất – mỗi thành phần đều góp phần tạo nên hương vị tròn đầy.

Trong bài viết này A Tavola sẽ hướng dẫn bạn cách làm sốt pesto chuẩn vị Ý, đồng thời mở ra cánh cửa vào thế giới của những phiên bản pesto đa dạng từ khắp đất nước hình chiếc ủng.

Contents hide

1. Sốt Pesto là gì?

2. Lich sử & nguồn gốc

3. Cách làm sốt pesto (chuẩn Genovese)

4. Cách làm sốt Pesto thơm ngon nổi tiếng từ Ý

4.1. Ingredients

4.2. Method

4.3. Notes

5. Thưởng thức & biến tấu

6. Hành trình lan tỏa khắp nước Ý

7. Pesto là trải nghiệm cá nhân

Sốt Pesto là gì?

Không chỉ là một loại nước sốt đơn thuần, sốt pesto – hay pesto – là một hỗn hợp sánh mịn màu lục ngọc đặc trưng, kết hợp giữa lá húng tây tươi, hạt thông, tỏi, pho-mát Pecorino hoặc/và Parmigiano Reggiano, muối biển và dầu ô-liu extra virgin.

Tất cả được giã nhuyễn bằng chày và cối đá cẩm thạch theo cách truyền thống (pestare trong tiếng Ý nghĩa là “giã”) nhằm giữ được kết cấu nhẹ, mềm và hương thảo mộc tươi.

Pesto không chỉ là nước sốt đơn thuần mà còn nhiều hơn thế nữa: có thể là sốt, là gia vị, thậm chí còn có thể là món chấm “ăn liền” với bánh mì, rau củ nướng.

Lich sử & nguồn gốc

Sốt pesto có xuất xứ từ động từ “pestare”, ám chỉ kỹ thuật giã chứ không nhất thiết là công thức cố định – điều này giải thích tại sao ẩm thực Ý có rất nhiều biến thể như pesto đỏ, pesto hạt dẻ…

Lịch sử của sốt pesto bắt đầu từ thế kỷ XII–XIII khi các thủy thủ Cộng hòa Genoa mang theo hỗn hợp tỏi, thảo mộc khô và dầu ô-liu để dùng như thực phẩm bổ sung và phòng bệnh. Công thức ban đầu được gọi là “aggiadda” (gồm tỏi và giấm) và dần tiến hóa khi húng quế Genovese xuất hiện phổ biến tại thung lũng Prà (Genoa).

Vùng Liguria – quê hương của pesto – với khí hậu ôn hòa và đất đá phiến, đã tạo nên loại húng quế Genovese DOP đặc biệt: lá nhỏ, mỏng, vị ngọt nhẹ, không cay nồng. Chính nhờ khoảng cách ngắn giữa nông trại và bàn ăn, pesto tại đây giữ được màu xanh tươi và mùi thơm tự nhiên.

Cách làm sốt pesto (chuẩn Genovese)

Để làm ra một hũ sốt pesto đúng chất Liguria, cần đảm bảo đủ bảy thành phần truyền thống: lá húng quế Genovese DOP, hạt thông vùng Pisa, tỏi nhỏ Liguria, pho-mát Parmigiano Reggiano và Pecorino, muối biển thô, và dầu ô-liu extra virgin vùng Riviera Ligure.

Mỗi thành phần trong công thức cách làm sốt pesto đều giữ vai trò riêng:

Húng quế mang lại hương thảo mộc tươi mới
Hạt thông thêm độ béo bùi
Tỏi góp vị nền nồng nàn
Pho-mát tạo vị mặn và umami
Dầu ô-liu giúp kết dính, tạo độ sánh mịn

Giã thủ công bằng cối đá là điểm mấu chốt để giữ lại màu sắc và hương thơm thảo mộc tự nhiên.

Cách làm sốt Pesto thơm ngon nổi tiếng từ Ý

Sốt Pesto là một loại nước sốt truyền thống của vùng Genoa, Ý, với tên gốc từ tiếng Ý "pestare" – có nghĩa là "giã" hoặc "nghiền". Hương vị béo ngậy, thơm mùi húng quế, hạt thông, tỏi và dầu oliu khiến Pesto trở thành một thứ nước sốt đa năng cho mì ý, pizza, sandwich hoặc thịt nướng.

Phiên bản truyền thống thường dùng phô mai Parmesan, nhưng ngày nay, Pesto đã được biến tấu với nhiều loại thảo mộc, hạt, loại phô mai khác để phù hợp với nhiều chế độ dinh dưỡng.

Print Recipe Pin Recipe

Prep Time 10

Cook Time 5

Thời gian xay/trộn 5

Total Time 20

Servings: 4 People

Cuisine: Italian

Ingredients Method Notes

Ingredients

15 g hạt thông Ý
60 g lá húng quế tươi (chỉ lấy phần ngọn)
1 tép tỏi
25 g phô mai Parmesan bào mịn
15 g Pecorino Sardo bào mịn
90 ml dầu oliu extra virgin
Muối, tiêu đen xay theo khẩu vị

Method

Rửa sạch lá húng quế, để thật ráo nước. Dùng khăn giấy thấm nhẹ nếu cần. Hạt thông đem rang sơ trên chảo khô, lửa nhỏ đến khi vàng thơm.
Cho tỏi + muối vào cối giã nhuyễn.
Thêm hạt thông đã rang vào, giã tới khi thành hỗn hợp nhuyễn sệt.
Bỏ từng lá húng quế, xoay chày nhẹ nhàng thành vòng tròn để không làm "dập" tinh dầu.
Khi húng quế đã hòa quyện, rắc phô mai, đảo đều
Rót dầu ô-liu từng chút, khuấy nhẹ đến khi mịn, màu xanh ngọc bích.

Notes

Mẹo flash‑blitz với máy xay

Cho húng quế và ½ lượng dầu vào máy, pulse nhanh 5 giây.
Thêm phần còn lại, xay thêm 5–7 giây. Làm nhanh để tránh nhiệt gây xám màu lá! 🌱

Thưởng thức & biến tấu

Trộn pesto với pasta tươi (trofie, linguine) + vài khoanh khoai tây luộc & đậu que kiểu “alla Genovese”.
Phết lên pizza trắng, thêm burrata cho bữa tối 15 phút.
Pha loãng với nước cốt chanh thành dressing salad hải sản.

Hành trình lan tỏa khắp nước Ý

Ngày nay, sốt pesto không còn giới hạn trong công thức gốc Genovese – mà trở thành món sốt cá nhân hóa theo vùng miền và khẩu vị:

Pesto alla Trapanese (Sicily): Hạnh nhân, cà chua bi, tỏi đỏ, Pecorino, dầu ô-liu
Pesto di Pomodori Secchi: Cà chua phơi nắng, hạnh nhân, ớt khô, dầu ô-liu đậm
Pesto di Rucola: Lá rocket, hạt óc chó, Parmigiano, dầu ô-liu nhẹ
Pesto di Pistacchio: Hạt dẻ, Parmigiano, dầu ô-liu, vỏ chanh
Pesto Modenese: Mỡ lưng muối Lardo, Parmigiano, tỏi, hạt tiêu
“Pesto” vùng Nam Tyrol: Rau dại núi, pho-mát sữa bò Alpine, dầu

Người Ý còn làm pesto theo mùa: pesto atisô xuân, pesto bí đỏ mùa thu, pesto cải xoăn mùa đông… Hễ có thảo mộc, hạt béo và dầu ô‑liu – là có pesto địa phương.

Pesto là trải nghiệm cá nhân

Cách làm sốt pesto không chỉ là công thức nấu ăn mà còn là hành trình khám phá terroir – bản sắc địa phương – trong ẩm thực Ý. Sốt pesto chính là cầu nối giữa kỹ thuật truyền thống (pestare) và cảm hứng sáng tạo hiện đại, để mỗi người đều có thể tạo ra hương vị của riêng mình.

Tóm lại, pesto không đơn thuần là “lá húng quế xay”, mà là một phần di sản văn hóa ẩm thực Địa Trung Hải – giàu hương vị, sâu sắc và luôn sẵn sàng biến hoá.

Buon appetito! 😋